Το ιπποφαές είναι ένας φυλλοβόλος αγκαθωτός θάμνος ύψους 0,5-6 μέτρων με ασημοπράσσινα φύλλα και εντυπωσιακούς οβάλ πορτοκαλί καρπούς με υπόστυφη γεύση. Η χρήση του φυτού είναι διαδεδομένη από την αρχαιότητα και σήμερα ο καρπός του κατέχει διακεκριμένη θέση στον κατάλογο των υπερτροφών, με περισσότερα από 190 ενεργά συστατικά με ευεργετικές ιδιότητες γνωστές στη σύγχρονη επιστήμη.
Φυτεύεται στις αρχές Άνοιξης σε αποστάσεις 1, - 2 μέτρα και αμέσως μετά ποτίζεται καλά και καλύπτεται περιφερειακά με υλικό εδαφοκάλυψης.
Κατά τη διάρκεια του ψυχρού πολέμου, γεωπόνοι από τη Ρωσία και την ανατολική Γερμανία ανέπτυξαν ποικιλίες με υψηλότερη διατροφική αξία, μεγαλύτερους καρπούς και διαφορετικές περιόδους ωρίμανσης. Τα βελτιωμένα φυτά που προέκυψαν και χρησιμοποιούνται πλέον σήμερα έχουν μικρότερη ανάπτυξη, μακρύτερους μίσχους και λιγότερα πιο μαλακά αγκάθια που βοηθούν να γίνει η συγκομιδή ευκολότερα. Οι γνωστότερες ποικιλίες που εισάχθηκαν από τη Ρωσία και τη Γερμανία είναι οι ‘AC Autumn Glow’, ‘AC Prairie Sunset’, ‘Harvest Moon’, ‘Indian Summer’ and ‘Orange September.’ Όλες αφορούν θηλυκά δέντρα ενώ τα αρσενικά συνήθως κυκλοφορούν στην αγορά χωρίς ταξινόμηση.
Το ιπποφαές χρειάζεται ηλιόλουστες θέσεις που δέχονται φως για πολλές ώρες. Αν φυτευτεί στη σκιά, ο θάμνος δεν παράγει καθόλου καρπούς.
Είναι πολύ ανθεκτικό φυτό σε χαμηλές θερμοκρασίες, ικανό να αντιστέκεται σε ψύχος έως – 50°C. Από τη στιγμή που θα εγκατασταθεί σε μια περιοχή μπορεί να αντέξει και σε έντονη ζέστη και συνθήκες ξηρασίας.
Δεν ανέχεται τα εδάφη με λιμνάζοντα νερά και ζητά καλή αποστράγγιση. Αναπτύσσεται με επιτυχία σε πολύ φτωχά και άγονα εδάφη και έτσι μπορεί να αξιοποιήσει περιοχές όπου δεν ταιριάζει κάποια άλλη καλλιέργεια.
Από τη στιγμή που οι θάμνοι γίνονται 6-7 ετών χρειάζονται κλάδεμα κάθε χρόνο. Το κλάδεμα μπορεί να γίνει το φθινόπωρο, αφού συγκομιστούν οι καρποί, αφαιρώντας βλαστούς από το κέντρο του θάμνου έτσι ώστε να περνάει το φως και ο αέρας. Αν χρειάζεται περιορισμός του μεγέθους του θάμνου γίνεται και αυτός την ίδια εποχή, μειώνοντας το μήκος των εξωτερικών βλαστών.
Το φυτό ανθίζει για πρώτη φορά μετά από 5 χρόνια, από τις αρχές έως τα τέλη Μαΐου.
Οι καρποί του ιπποφαούς ωριμάζουν από τα τέλη Αυγούστου ως τα τέλη Σεπτεμβρίου.
Τα φυτά χωρίζονται σε αρσενικά και θηλυκά και για να παραχθεί καρπός απαιτείται η μεταφορά γύρης από τα άνθη των αρσενικών στα άνθη των θηλυκών. Η μεταφορά αυτή γίνεται με τη βοήθεια του ανέμου. Για την επικονίαση 7 θηλυκών χρειάζεται να έχει φυτευτεί μεταξύ τους ένας αρσενικός θάμνος.
Το ιπποφαές έχει τη δυνατότητα να συνθέτει μόνο του το άζωτο που χρειάζεται κι έτσι το λίπασμα συνήθως δεν είναι απαραίτητο.
Το ιπποφαές είναι εξαιρετική πηγή φυτικών ινών και μια από τις πλουσιότερες πηγές βιταμινών Ε και C. Συγκεκριμένα 100γρ. αποξηραμένου καρπού αποδίδουν περίπου 275 θερμίδες και 400-600mg των βιταμινών αυτών, περισσότερο από το ακτινίδιο, το πορτοκάλι και το καρότο. Στους καρπούς υπάρχουν επίσης βιταμίνες του συμπλέγματος Β, όπως βιταμίνη Β1, Β2, Β3, Β5, Β6, βιοτίνη και φολικό οξύ. Επιπλέον, έχει όλα τα απαραίτητα για τον οργανισμό μέταλλα και ιχνοστοιχεία, όπως ασβέστιο, μαγνήσιο, σίδηρο, φώσφορο, χαλκό, κάλιο, σελήνιο και ψευδάργυρο. Θεωρείται η πλουσιότερη πηγή φυτικών λιπαρών οξέων περιέχοντας μεγάλες ποσότητες από ωμέγα-3, ω6, ω7 και ω9 λιπαρά οξέα. Είναι πηγή β-σιτοστερόλης και φλαβονοειδών, όπως είναι η κουερσετίνη, καθώς και πηγή καμφερόλης. Ακόμα περιέχει σημαντικές ποσότητες προκυανιδών, όπως κατεχίνης, επιγαλοκατεχίνης και γαλοκατεχίνης, ουσίες που έγιναν γνωστές και εντοπίζονται σε μεγαλύτερες ποσότητες στο πράσινο τσάι. Τα καροτενοειδή που βρίσκονται στο ιπποφαές είναι σε μεγαλύτερες ποσότητες από κάθε άλλο φυτό. Οι καρποί του ιπποφαούς έχουν μεγάλες ποσότητες από β-καροτένιο (πρόδρομος της βιταμίνης Α), λυκοπένιο, α-καροτίνη, ζεαξανθίνη (πρόληψη κατά της γεροντικής ωχράς κηλίδας) και λουτεΐνη.
Λόγω της μεγάλης του περιεκτικότητας σε ποικιλία θρεπτικών συστατικών το ιπποφαές θεωρείται καρπός με ισχυρές αντιοξειδωτικές, αντιφλεγμονώδεις, αντιμικροβιακές, αναλγητικές και αντικαρκινικές ιδιότητες. Σύμφωνα με μελέτες παρουσιάζει σημαντικά καρδιαγγειακά οφέλη, μειώνοντας τη συσσώρευση αιμοπεταλίων και προλαμβάνοντας την αθηροσκλήρωση. Μπορεί να βελτιώσει την καρδιαγγειακή λειτουργία σε άτομα με ισχαιμική καρδιοπάθεια και να μειώσει τα επίπεδα της ολικής και της “κακής” LDL χοληστερόλης όπως και την οξείδωση της LDL χοληστερόλης. Ακόμη έχει θετική επίδραση στα επίπεδα των τριγλυκεριδίων και της ΗDL χοληστερόλης. Ως πλούσια πηγή ωμέγα 6 και 7 λιπαρών οξέων, συστατικών στοιχείων την επιδερμίδας, πιστεύεται ότι βοηθά στην επούλωση πληγών και στην ανάπλαση του δέρματος από εγκαύματα, τη μείωση του οιδήματος και την ανακούφιση του πόνου. Υπάρχουν πολλές ενδείξεις ότι βοηθά στη μείωση των συμπτωμάτων ατοπικής δερματίτιδα (έκζεμα) και η τοπική χρήση ελαίου ιπποφαούς χρησιμοποιείται για να προστατεύσει το δέρμα ενάντια στις UV ακτινοβολίες. Μελέτες σε ποντίκια έχουν δείξει σημαντική προστατευτική δράση και στο γαστρεντερικό σύστημα, με μείωση των αναγωγών και παλινδρομήσεων και πρόληψη της δημιουργίας έλκους. Η δράση αυτή του ιπποφαούς οφείλεται στη μείωση της οξύτητας του στομάχου, στις αντιφλεγμονώδεις ιδιότητές του, καθώς και στην ικανότητά του να μειώνει το χρόνο κένωσης του στομάχου. Ακόμη, μέσω της αντιμικροβιακής του δράσης εναντίον ορισμένων Gram- βακτηρίων μειώνει πιθανότητες μόλυνσης του γαστρεντερικού σωλήνα. Παρόλο που λόγω των υδατανθράκων του το ιπποφαές αυξάνει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, η σύστασή του σε φυτικές ίνες, καθυστερεί την αύξηση αυτή και μειώνει της ανάγκες σε ινσουλίνη, βελτιώνοντας με αυτόν τον τρόπο τη γλυκαιμική απάντηση και το γλυκαιμικό έλεγχο σε άτομα με διαβήτη. Από πειράματα έχει βρεθεί ότι ο χυμός του ιπποφαούς μπορεί να μειώσει την εμφάνιση αλλά και την ανάπτυξη όγκων και ότι το έλαιό του προστατεύει τα κύτταρα από την τοξικότητα της χημειοθεραπείας και της ακτινοβολίας, κυρίως λόγω των φλαβονοειδών που περιέχει. Εκχυλίσματα φύλλων ιπποφαούς αναστέλουν τη δράση των ελευθέρων ριζών και ενισχύουν τη δράση του ανοσοποιητικού συστήματος Χάρη στην πλούσια σε σύνθεσή του σε λιπαρά οξέα, αντιοξειδωτικά, καροτενοειδή και βιταμίνη Ε, το έλαιο του ιπποφαούς μπορεί να μειώσει τη φλεγμονή και την ξηρότητα των ματιών, ιδιαίτερα σε κρύες περιόδους του έτους.
Σε μαρμελάδες, ζελέ, παγωτά και λικέρ! Ένας από τους ευκολότερους τρόπους να τους επεξεργαστούμε όταν είναι φρέσκοι είναι να τους καθαρίσουμε και να τους βάλουμε σε αποχυμωτή ώστε να πάρουμε καθαρό το χυμό τους. Στη συνέχεια ο χυμός μπορεί να φυλαχθεί στο ψυγείο για 1-2 μέρες ή να μπει στην κατάψυξη ώστε να τον αξιοποιήσουμε όπως θέλουμε αργότερα. Στο εμπόριο επίσης μπορούμε να βρούμε ιπποφαές σε διάφορες μορφές όπως αποξηραμένα φρούτα, ξηρή σκόνη, έλαιο, κάψουλες ή χυμό. Το έλαιο του φυτού, που περιέχει τα θρεπτικά συστατικά στην πιο ισχυρή τους μορφή, χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση δερματικών προβλημάτων (εξωτερική επάλειψη) και για την τόνωση του κυκλοφορικού (πίνοντάς το διαλυμένο σε νερό ή χυμό). Ο συμπυκνωμένος χυμός του ιπποφαούς έχει πιο ήπια δράση από το έλαιο και είναι κατάλληλος για την τόνωση και ενδυνάμωση του οργανισμού. Με τα αποξηραμένα φρούτα μπορεί να φτιαχτεί αφέψημα ή έγχυμα. Τέλος, οι κάψουλες μπορεί να περιέχουν ξηρό εκχύλισμα από φύλλα και καρπούς ή έλαιο του ιπποφαούς και είναι εύκολες στη χρήση ειδικά για όσους δεν συμπαθούν την ξινή γεύση των υπόλοιπων μορφών.
Η λήψη του ιπποφαούς πρέπει να αποφεύγεται από μικρά παιδιά και εγκύους. Πριν την λήψη οποιουδήποτε σκευάσματος με ιπποφαές συμβουλευτείτε το γιατρό ή το φαρμακοποιό σας.
Τα φύλλα και οι νεαροί βλαστοί του ιπποφαούς χρησιμοποιούνταν στην αρχαιότητα ως φάρμακο για τα άλογα που βοηθούσε στη ρύθμιση του σωματικού τους βάρους και τη βελτίωση εμφάνισης του τριχώματος. Οι καρποί του θάμνου, εκτός από υπερτροφή για τον άνθρωπο και τα άλογα είναι σημαντική πηγή τροφής για ορισμένα αποδημητικά πουλιά της βόρειας Ευρώπης και Ασίας όπως οι κεδρότσιχλες.
