Βανίλια

Βανίλια

 

Λατινική ονομασία: Prunus species

Οικογένεια: Rosaceae

Καταγωγή: Ανατολική Ευρώπη - Ασία

 

Ποικιλίες

Ο όρος βανίλια δεν αναφέρεται συγκεκριμένα σε ένα είδος δέντρου όπως πολλοί νομίζουμε, αλλά τα διάφορα φρούτα βανίλιας που συναντάμε στην αγορά προέρχονται από τελείως διαφορετικά δέντρα που ανήκουν σε ξεχωριστά είδη και ποικιλίες. Οι βανίλιες χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες, τις ευρωπαϊκές και τις ιαπωνικές. Στη χώρα μας προωθούνται οι ποικιλίες Washington, President και Stanley που είναι ανθεκτικές στην ίωση Sharka, οι Santa Rosa, Angeleno, Calita, Laroda, Black Gold, Black Friar, Black Amber, T.C. Sun, October Sun, Black Diamond, Black Beauty, Fiar και Fortune. Για αποξήρανση προτείνονται οι ποικιλίες Σκοπέλου ή Prune d'ente και η Anna Spath.

 

Περιγραφή

H βανίλια είναι φυλλοβόλο δέντρο με ύψος 6-8 μέτρα. Υπάρχουν πολλά διαφορετικά είδη βανίλιας (βανίλιες, δαμάσκηνα, κορόμηλα κ.α.) που καλλιεργούνται σε διαφορετικές περιοχές του κόσμου, με διαφορετικές απαιτήσεις το καθένα. Τα φύλλα της βανίλιας έχουν στρογγυλωπό σχήμα και μπορεί να είναι από ανοιχτά πράσινα έως βυσσινί. Τα χρώματα και μεγέθη των καρπών διαφέρουν ανάλογα με το είδος ή την ποικιλία και μπορεί να είναι από στρογγυλοί μέχρι μακρόστενοι οβάλ, διαφόρων μεγεθών, με αποχρώσεις πράσινου, κίτρινου ως κόκκινου ή ιώδεις.

 

Θέση

Η βανίλια πρέπει να φυτεύεται σε ηλιόλουστες θέσεις, προστατευμένες από δυνατούς ανέμους που μπορεί να προκαλέσουν ζημιά στα κλαδιά και τους καρπούς. Ο ήλιος, εκτός από την συμβολή του στην παραγωγή ποιοτικών καρπών, προστατεύει τα δέντρα και από προσβολές του μύκητα Monilia.

 

Θερμοκρασία

Οι κλιματικές απαιτήσεις της βανίλιας διαφέρουν ανάλογα με το είδος ή την ποικιλία και έχουν σχέση με τον τόπο καταγωγής των δέντρων. Γενικά η βανίλια χρειάζεται κρύο χειμώνα για να βγει από το λήθαργο. Υπάρχουν ποικιλίες που απαιτούν πολύ κρύο ενώ άλλες που απαιτούν λιγότερο κρύο. Τα τοπικά φυτώρια είναι πολύ καλό μέρος για να αναζητήσει κανείς τις ποικιλίες που ευδοκιμούν σε μια περιοχή. Το καλοκαίρι, θερμοκρασίες πάνω από 37°C προκαλούν εγκαύματα στους καρπούς και υποβαθμίζουν την εμφάνιση και τη γεύση τους.

 

Έδαφος

Η βανίλια προτιμά εδάφη βαθειά και καλά στραγγιζόμενα. Το pH του εδάφους δεν φαίνεται να είναι περιοριστικός παράγοντας. Θεωρείται ανθεκτική στα χώματα που παραμένουν πολύ υγρά κατά τη διάρκεια του Χειμώνα.

 

Πότισμα

Τα μικρά δέντρα βανίλιας πρέπει να ποτίζονται με μικρή ποσότητα νερού κάθε φορά. Στα ώριμα δέντρα δίνουμε 200-300 κυβικά νερό ανά στρέμμα. Το πότισμα είναι σημαντικό να συνεχίζεται και μετά τη συγκομιδή ώστε να μπορέσει το φυτό να σχηματίσει άνθη την επόμενη χρονιά.

Συγκομιδή

Η συγκομιδή της βανίλιας γίνεται από άνοιξη μέχρι και καλοκαίρι ανάλογα με την ποικιλία. Τα κριτήρια που λαμβάνονται υπόψιν για να ξεκινήσει η συγκομιδή είναι το μέγεθος των καρπών, η περιεκτικότητά τους σε σάκχαρα και το χρώμα της σάρκας και του φλοιού. Όσα φρούτα προορίζονται για να φαγωθούν νωπά μαζεύονται με το χέρι. Όσα προορίζονται για αποξήρανση μαζεύονται μηχανικά για να μειωθεί το κόστος των εργατικών.

 

Άνθηση

Προς τα τέλη Φεβρουαρίου με αρχές Άνοιξης τα δέντρα ανθίζουν δίνοντας γλυκούς καρπούς οι οποίοι τρώγονται νωποί ή αποξηραμένοι.

 

Επικονίαση

Οι περισσότερες ποικιλίες της ευρωπαϊκής βανίλιας γονιμοποιούνται με τη βοήθεια μελισσών, οι οποίες μεταφέρουν γύρη από το ένα άνθος στο άλλο, μεταξύ των ανθέων του ίδιου δέντρου. Αντίθετα, οι ιαπωνικές ποικιλίες βανίλιας και η ποικλία Σκοπέλου, απαιτούν για την επικονίασή τους μεταφορά γύρης από το δέντρο της μια ποικιλίας στο δέντρο της άλλης ποικιλίας. Για το λόγο αυτό, για να παραχθούν καρποί θα πρέπει εκτός από την ποικιλία της επιλογής μας να φυτεύεται κοντά και η αντίστοιχη ποικιλία που την επικονιάζει.

 

Κλάδεμα

Το κλάδεμα της βανίλιας γίνεται το φθινόπωρο, όταν όλα τα φύλλα έχουν πέσει και πριν ξεκινήσουν οι χειμερινοί παγετοί. Τα πρώτα χρόνια της ζωής των δέντρων το κλάδεμα έχει ως στόχο το σχηματισμό μιας βάσης, πάνω στην οποία θα στηριχθεί ολόκληρη η μελλοντική βλάστηση και παραγωγή. Τα πιο διαδεδομένα σχήματα που εφαρμόζονται είναι το σχήμα κυπέλλου, η κυπελλοπυραμίδα ή το ελεύθερο σφαιρικό. Μόλις τα δέντρα αρχίσουν να καρποφορούν, το κλάδεμα διαμόρφωσης σχήματος σταματά και αντικαθισταται από το κλάδεμα καρποφορίας. Αυτό περιλαμβάνει την αφαίρεση όλων των πυκνών, ξερών, προσβεβλημένων και αδύναμων βλαστών. Στις μεγαλόκαρπες ποικιλίες κάνουμε αυστηρό κλάδεμα ενώ στις μικρόκαρπες ήπιο. Όταν το φορτίο των δέντρων με φρούτα είναι πολύ μεγάλο, αραιώνουμε τους καρπούς με το χέρι, αφήνοντας έναν καρπό ανά 7-10 εκ. βλαστού. Η αφαίρεση του υπερβολικού φορτίου πρέπει να γίνεται νωρίς, όταν τα φρούτα είναι ακόμη μικρά και ανώριμα. Μερικοί επαγγελματίες παραγωγοί κάνουν και αραίωμα με χρήση χημικών σκευασμάτων κατά το στάδιο της άνθησης.

 

Λίπανση

Η βανίλια είναι απαιτητική σε άζωτο και κάλιο. Εκτός από συχνή λίπανση με άζωτο, απαιτείται συμπλήρωμα με 25 κιλά λίπασμα θειικού καλίου ανά στρέμμα το έτος.

 

Πολλαπλασιασμός

Ο πολλαπλασιασμός των δέντρων βανίλιας γίνεται με εμβολιασμό δέντρων ενός έτους που παράχθηκαν από σπόρο ή φυτρωμένα μοσχεύματα. Για την παραγωγή δέντρων από σπόρο, σπόροι κορομηλιάς ή άγριας δαμασκηνιάς τοποθετούνται νωρίς το Φθινόπωρο σε άμμο ή μίγμα άμμου-περλίτη 1-1 στο ύπαιθρο, για να φυτρώσουν, χρησιμοποιώντας μια τεχνική που λέγεται στρωμάτωση. Για την παραγωγή δέντρων με μοσχεύματα χρησιμοποιούνται κομμάτια σκληρού ξύλου ή τμήματα βλαστού με φύλλα (φυλλοφόρα μοσχεύματα).

 

Εχθροί και ασθένειες

Τα κυριότερα έντομα που προσβάλλουν τις βανίλιες είναι η καρπόκαψα (Laspeyresia pomonella), που ορύσσει στοές στον καρπό, η Anarsia lineatella που προκαλεί ζημιές στους καρπούς και τους βλαστούς, ο τετράνυχος (Tetranychus urticae), που ρουφά χυμούς από τα φύλλα και εξαντλεί τα δέντρα, ο σκολύτης (Scolytus pruni), ο υπονομευτής (Hyponomeuta dadella), οι οπλοκάμβες και οι θρίπες.

Οι δύο μύκητες που προσβάλλουν συχνότερα τις βανίλιες είναι η μονίλια, που προκαλεί σάπισμα στους καρπούς και ο μύκητας Armillaria mellea, ο οποίος προκαλεί ξήρανση των δέντρων. Μολύνσεις στα δέντρα μπορεί να προκαλέσει και το βακτήριο Pseudomonas sp. Από ιούς, οι πιο σημαντικές ασθένειες είναι η ίωση Sharka ή Plum pox και η ίωση Prunus necrotic ring spot που μεταφέρεται με τη γύρη στους 20-24°C.

 

Διατροφικά οφέλη

Οι βανίλιες είναι πολύ θρεπτικά φρούτα. Είναι εξαιρετική πηγή βιταμινών, ιχνοστοιχείων, φυτικών ινών και αντιοξειδωτικών ουσιών. Πολύ γνωστή ιδιότητα της βανίλιας είναι η συμβολή της στην ανακόυφιση της δυσκοιλιότητας καθώς ένα μόνο φρούτο μπορεί να εφοδιάσει τον οργανισμό με ένα γραμμάριο φυτικών ινών και είναι πλούσιο σε σορβιτόλη. Οι βανίλιες ακόμα έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε πολυφαινολικές ουσίες, οι οποίες καταπολεμούν τις φλεγμονές και μπορούν να μειώσουν το ρίσκο για αρκετές χρόνιες παθήσεις όπως η οστεοπόρωση, ο καρκίνος και οι καρδιακές παθήσεις. Ακόμη, έρευνες έχουν δείξει ότι η κατανάλωση φρούτων βανίλιας σχετίζεται με τη ρύθμιση του σακχάρου στο αίμα και την φυσική ρύθμιση της χοληστερίνης, εμποδίζοντας μερικώς την απορρόφησή της από τα τρόφιμα.

DIY

Λικέρ βανίλιας

Υλικά:

  • 1 κιλό φρέσκιες βανίλιες
  • 1 λίτρο βότκα, 850 γραμμάρια ζάχαρη

Εκτέλεση:

  1. Πλένουμε πολύ καλά τα φρούτα μας και στη συνέχεια τα κόβουμε στη μέση. Όπως είναι μαζί με τη φλούδα και τυχόν κουκούτσια τους, τα ρίχνουμε μέσα σε γυάλινο βάζο μαζί με τη ζάχαρη και τη βότκα.
  2. Κλείνουμε αεροστεγώς το γυάλινο βάζο και το αφήνουμε σε σκιερό μέρος για περίπου 1 μήνα, ανακινώντας ανά τακτά χρονικά διαστήματα, ώστε να λιώσει καλά η ζάχαρη.
  3. Μετά το πέρας του ενός μήνα και αφού λιώσει όλη η ζάχαρη, σουρώνουμε τα κομμάτια βανίλιας και αποθηκεύουμε το λικέρ μας σε αποστειρωμένα γυάλινα μπουκάλια.

Καλή απόλαυση!

Πηγή: www.miam.gr

 

Tip-άκος

  • Ο χυμός των καρπών βανίλιας μπορεί να ζυμωθεί και να παράγει ένα τύπο κρασιού (Plum wine). Μετά από απόσταξη παράγεται brandy το οποίο είναι γνωστό στην ανατολική Ευρώπη ως Shivovitz, Rakia, Tzuica ή Palinka.
  • Στην Κίνα υπάρχουν στην αγορά αποξηραμένες βανίλιες με διάφορες γεύσεις όπως πικάντικη, αλμυρή, cream ή Ginseng.

 


Δείτε περισσότερα

Τα καλύτερα παιχνίδια κηπουρικής (VIDEO)

Οι προτάσεις μας για δημιουργικό παιχνίδι με άξονα την κηπουρική.

Φάλαρη

Ένα καλλωπιστικό αγρωστώδες με ιδιαίτερο γκριζοπράσινο φύλλωμα που φέρει λευκές ρίγες.